Elvis in Bakeliet (deel 2)

The King op 78 toeren
in België en Nederland

Broze, breekbare bakelieten 78-toeren platen. Ze behoren tot de meest gezochte collector’s items onder verzamelaars, maar ken je er ook de achtergrond van? In ElvisMatters #17 hielden we de eerste bakelieten bootlegs al tegen het licht, in deel 2 gaan we op zoek naar de Nederlandse en Belgische roots van de officiële releases.

Voor Nederland kunnen we kort zijn: er werden géén 78-toeren Elvis-platen geperst. Alles wat beschikbaar was, kwam uit België. In dat landje had Pierre-Jean Goemaere, neef van Decca-directeur Willy Pelgrims, tijdens de oorlog een ideale bijverdienste gevonden. Hij smokkelde als piloot in de Britse luchtmacht Engelse 78 toeren-platen mee naar België, die hij voor goed geld verkocht aan de toenmalige nationale omroep NIR. Zijn squadron was gelegen in Hannover, vlakbij de perserijen van Grammophon – het kostte hem dus weinig moeite om regelmatig kratten vol platen te laden, in ruil voor sigaretten.
Met de oorlog achter hem, een mooie spaarrekening én perfect drietalig (Frans, Nederlands, Engels), had hij alle troeven in handen om een belangrijke zakenman te worden. Uiteindelijk treedt hij in dienst van zijn oom, en helpt er Decca uit te groeien tot het belangrijkste Belgische platenlabel van die tijd. Als hij in 1952 zijn eigen platenfirma Fonior opstart, weliswaar onder de vleugels van Decca, krijgt hij snel de vraag of hij ook voor de Amerikaanse firma RCA wil werken. RCA heeft geen perserij in België en is dus aangewezen op contracten met anderen. Goemaere aanvaardt, en werkt jarenlang zowel voor zijn eigen kleine firma, als voor de ‘concurrentie’. De verdeling van de platen gebeurde door alweer een andere firma van Pierre-Jean Goemaere: Disel, een samentrekking van ‘DISques ELectroniques’. Wanneer RCA in 1956 de onbekende artiest Elvis Presley lanceert, worden ook die platen voor België en Nederland geperst bij Decca, aan de Steenkoolkaai in Brussel, én verdeeld via Disel. De lelijke bruine hoesjes worden aanvankelijk door de Brusselse drukker Fabeldis geleverd, pas veel later zouden Nederlandse drukkerijen dat werk overnemen. Voor Goemaere was Elvis niet meer dan “wéér een Amerikaanse artiest”… waar hij overigens helemaal geen hoge pet van op had.
Anders dan bij de meeste RCA-persingen, werd het Nipper-hondje niét gebruikt in Nederland of België. Reden: het hondje met de grammofoon was het handelsmerk van de Amerikaans/Britse platendistributeur His Master’s Voice, dus niét van RCA. En aangezien RCA in België en Nederland beroep deed op Disel voor de verdeling van platen, mocht het bekende logo niet gebruikt worden. Het verbod was zelfs zo streng, dat de eerste Amerikaanse LP’s die per schip naar België gebracht werden, een extra sticker kregen om het HMV-hondje te bedekken.
De eerste Elvis-plaat die in België en gelijktijdig in Nederland uitkwam, was ‘Heartbreak Hotel/I Was The One’ op 78 toeren. Pierre-Jean Goemaere was niet zeker van het succes van die jonge Amerikaanse zanger, en begon met een minimum-oplage, die twee keer lichtjes bijgestuurd werd. Vandaar ook de drie verschillende persingen van deze single… waarbij overigens nergens aangeduid werd wat de A- of B-kant was.
Opmerkelijk is nog hoe weinig aandacht de Elvis-platen bij de drukkerij kregen. Meer dan eens werden de titels verkeerd gespeld (One Side Love Affair, All Shooh Up, Rit It Up, …), terwijl er ook platen opdoken met een compleet verkeerd label.
Om de zaken nog complexer te maken, werden niet steeds de Amerikaanse single-combinaties gevolgd. Zo werd Love Me nooit aan Rip It Up gekoppeld in Amerika – wél in België. Ook All Shook Up is een buitenbeentje. In Amerika was de B-kant That’s When Your Heartaches Begin, terwijl die bij ons een andere B-kant kreeg: Readdy Teddy. Geen wonder dus, dat Amerikaanse verzamelaars zo dol zijn op oude Europese persingen.

Dit is de volledige lijst van 78-toeren platen die in België en Nederland uitgebracht werden:

Heartbreak Hotel/I Was The One
Mystery Train/I Forgot To Remember To Forget
I Want You I Need You I Love You/My Baby Left Me
Hound Dog/Don’t Be Cruel
Blue Suede Shoes/Tutti Frutti
I Got A Woman/I’m Counting On You
I’ll Never Let You Go/I’m Gonna Sit Right Down And Cry Over You
Trying To Get To You/I Love You Because
Blue Moon/Just Because
Money Honey/One Side Love Affair (!)
Lawdy Miss Clawdy/Shake Rattle And Roll
Love Me Tender/Any Way You Want Me
Love Me/Rit It Up (!)
Too Much/Playing For Keeps
All Shooh Up/Ready Teddy (!)